Pamir Karpacki, Sarata

5 listopada 1995 roku baza wojskowa Pamir przestała istnieć. Dziś tylko nieliczni turyści spacerują po terenie opuszczonego obiektu wojskowego, a częstymi "gośćmi" są tu również zwierzęta. Lokalne władze dopiero niedawno zwróciły uwagę na potencjał turystyczny tego obszaru. I już po raz drugi zorganizowały tu coroczny etno-festiwal, który przyciągnął około tysiąca gości i turystów.

Około 15 kilometrów górskiej drogi prowadzi z Shepot do dawnej stacji radarowej Pamir. Jest to trasa, której zwykły samochód lub autobus turystyczny nie będzie w stanie pokonać. Tutaj można przesiąść się do ciężarówki. Niektórzy turyści wynajmują pojazdy terenowe od lokalnych mieszkańców. Przejazd górską drogą zajmuje około dwóch godzin.

Około kilometra przed stacją , z polany rozciągasię niesamowity widok na opuszczony obiekt wojskowy - 5 białych kopuł. Już przy samym wjeździe na stację wojskowe kopuły, w których znajdowały się anteny radarowe, imponują swoją skalą i jednocześnie opuszczeniem.

Wszędzie na terenie dawnej stacji widoczne są ślady wypasu bydła. A samo bydło czasami wchodziło i wychodziło z opuszczonych kopuł. Dwie kopuły dawnej stacji radarowej są pomalowane w kolory ukraińskiej ornamentyki. Urzędnicy regionalni obiecują pomalować trzy kolejne kopuły w nadchodzących latach.

"Stacja pełniła służbę bojową przez całą dobę. W największej kopule znajdowała się Dubrava-5N84 (jedna z najpotężniejszych mobilnych stacji radarowych w obronie powietrznej Związku Radzieckiego - przyp. autora)", mówi były wojskowy. "W drugiej kopule znajdowała się P-18 (stacja wykrywania samolotów dalekiego zasięgu, w służbie armii radzieckiej od 1971 roku, a w służbie armii rosyjskiej do 2007 roku - przyp. autora). W pozostałych dwóch kopułach znajdował się wysokościomierz, a w najmniejszej kopule znajdowali się operatorzy wykonujący żądania "przyjaciel czy wróg". Nieco dalej znajdował się sklep, mały hotel, dom oficera i koszary. Na służbie było 60-70 żołnierzy, którzy mieszkali tu przez cały czas. Zawsze mieliśmy za mało personelu. Powinno być około 120 osób", kontynuuje swoją opowieść Vitalii Novikov, "Mieliśmy tu pojazdy - ciągniki ATC-59G (radziecki gąsienicowy ciągnik artyleryjski o dużej prędkości, wycofany z produkcji w latach 80-tych - przyp. autora), pojazd GT-S (radziecki gąsienicowy transporter skuterów śnieżnych - przyp. autora), ciągnik T-75, który odśnieżał drogę. Mieliśmy też trzy ciężarówki ZIL, jedną na wodę, drugą na zakupy i jedną z platformą.

Mieliśmy tu własną elektrownię diesla. Korzystaliśmy z własnych silników wysokoprężnych. Kiedy zabrakło prądu z powodu warunków pogodowych lub z innego powodu, kontynuowaliśmy pracę. Były osobne silniki diesla, które obsługiwały domy oficerskie, punkty kontrolne i cały obóz wojskowy. A w specjalnych bunkrach były silniki diesla, które zapewniały działanie stacji. Byłem mechanikiem-kierowcą ciągnika gąsienicowego ATC-59G i mechanikiem dieslowskim w elektrowni dieslowskiej. Miałem pomieszczenie gospodarcze i czasami spałem tam w pobliżu elektrowni diesla. Gdy tylko widziałem, że kończy się zasilanie, natychmiast włączałem silniki diesla".

Po upadku Związku Radzieckiego Ukraina stała się nie tylko niezależna, ale także odpowiedzialna za ogromne militarne dziedzictwo Czerwonego Imperium. Radzenie sobie z tą sowiecką spuścizną było zbyt dużym obciążeniem dla upadającej wówczas ukraińskiej gospodarki. Tak więc stopniowo stacja radarowa Pamir przestała działać. Obiekt wojskowy został zamknięty, a sprzęt wywieziony.

Pozostały tylko puste, opuszczone kopuły i jedna ogromna antena P-14 Lena. I zniszczone budynki administracyjne. Nawiasem mówiąc, Jamala, zwyciężczyni Konkursu Piosenki Eurowizji 2016, nakręciła teledysk do swojej piosenki "1944" w Kopułach. W ubiegłym roku Czerniowiecka Obwodowa Administracja Państwowa rozpoczęła tu coroczny festiwal etniczny.

"Teraz jesteśmy w jednym z najpiękniejszych miejsc nie tylko w naszym regionie, ale prawdopodobnie w całym kraju - na górze Tomnatyk" - mówi Volodymyr Furdyga, szef Departamentu Turystyki Czerniowieckiej Obwodowej Administracji Państwowej. "Pomimo trudnej i długiej drogi do byłej stacji radarowej Pamir, coraz więcej turystów dowiaduje się o tym niesamowitym miejscu i przyjeżdża tutaj.

Gdyby zbudowano tu hostele i hotele, a także drogę, przyjechałoby tu wielu turystów, ponieważ jest tu tak wiele do zobaczenia. Musimy tylko wszystko uporządkować.

Wycieczka w Pamir, do wsi Sarata w rejonie Putyła w obwodzie czerniowieckim, może w przyszłości stać się popularnym szlakiem turystycznym. Chociaż nie dla wszystkich, ale tylko dla pewnej kasty śmiałków, którzy chcą czegoś nowego i ekstremalnego. W ciągu dwóch dni można zobaczyć kilka niezwykłych miejsc turystycznych: górę Tomnatyk, stację radarową Pamir, Rudolf's Gap, jezioro Gorny Oko i prawie ukończone elektrownie wodne na Białym Czeremoszu i jego dopływach.

Tradycyjnie turyści podróżują do Pamiru jeepem, ponieważ nie ma połączenia autobusowego, a tylko bardzo odważni ludzie i silne "stalowe konie" mogą podróżować po drogach. Drogi po stronie Czerniowiec są nieco lepsze niż po stronie Frankowska.

Atrakcje turystyczne, które można zobaczyć na trasie do Pamiru

• Tomnatyk (wysokość 1565,3 m n.p.m.) to góra w Karpatach Ukraińskich, w Górach Jałowczyckich. Znajduje się w rejonie Putyła w obwodzie czerniowieckim, na północny wschód od miejscowości Sarata. Na szczycie góry znajduje się opuszczona radziecka baza obrony powietrznej "Pamir". Szczyt jest niezalesiony, zbocza są stosunkowo łagodne; podnóże góry pokryte jest lasem. Góra oferuje wspaniałe 360-stopniowe widoki - widoczne są najwyższe szczyty Gór Rumuńskich.
• Radar Pamir (1950-1995 ) to wojskowa stacja radarowa, która została stworzona w ZSRR w celu dokładnego określenia kąta celu i jego wysokości na niebie. Znajduje się na górze Tomnatik. Największa z kopuł nadal posiada antenę radaru P-14 Lena. Pół wieku temu był to ściśle tajny cud techniki, ale nawet teraz zasada działania samego radaru jest uważana za tajemnicę państwową!
• Girskie Oko (Bukowińskie Oko ) to jezioro w ukraińskich Karpatach, w Górach Jałowczyckich. Znajduje się w rejonie Putyła w obwodzie czerniowieckim, około 1,5 km na wschód od wsi Nyzhniy Yalovets. Jezioro leży na wysokości 1000 m n.p.m. Ma owalny kształt i około 100 m długości. Maksymalna głębokość jeziora wynosi 6 m. Powstało w wyniku osunięcia się glinianych skał, które zablokowały kanał małego strumienia, dopływu rzeki Yalovychora. Mnóstwo traszek
• Rudolf Clause to malownicze jezioro położone w miejscowości Perkalaba. W pobliżu znajduje się również źródło siarkowodoru z leczniczą i pyszną wodą. Głębokość jeziora wynosi około 1-1,5 m, więc bez problemu można pływać na tratwach lub katamaranach.
• Chornyj Dil to grzbiet w Górach Jałowczychorskich, w rejonie Putyła. Rozciąga się z południa na północ między rzekami Perkałab i Sarata (źródło Białego Czeremoszu). Wzdłuż południowej części grzbietu przebiega granica ukraińsko-rumuńska. Znajdują się tu najwyższe punkty Karpat Bukowińskich - góry Yarovytsia (1574 m n.p.m.), Zhupany (1488 m n.p.m.), Chornyi Dil (1452 m n.p.m.), Lungul (1377 m n.p.m.).
• "Molochni Braty " to druga najgłębsza jaskinia na Bukowinie (38 m głębokości i 56 m długości). Jest to rezerwat geologiczny o znaczeniu krajowym. Znajduje się w południowej części rejonu Putyła w obwodzie czerniowieckim, na zachód od wsi Saraty, w masywie Chornyj Dil w Górach Jałowczyckich.

W tym wspaniałym, odległym zakątku Bukowiny, na samym skraju ukraińskich Karpat, można zebrać się w gronie podobnie myślących ludzi, aby zbierać grzyby, jagody, zioła i odpocząć na łonie natury. W górach nic się nie zmieniło: pasterze nadal prowadzą swoje zwykłe górskie życie, a ciche białe balony ponownie przypominają nam o trudnej i surowej przeszłości byłych poborowych, którzy kiedyś mieszkali tutaj, na wysokości ponad 1500 metrów...

Pomimo faktu, że w ostatnich latach Pamirska Stacja Radarowa stopniowo przekształciła się w schronienie przed pogodą dla owiec i turystów, od czasu do czasu na szczycie góry Tomnatik odbywają się różne wydarzenia. W szczególności festiwal turystyczny Pamir FEST, który obejmuje muzykę na żywo, nocną dyskotekę, jarmark, kuchnię bukowińską, gry intelektualne i rozrywkowe oraz wiele innych. Ogólnie rzecz biorąc, zakres rodzajów turystyki, które można z powodzeniem rozwijać w ukraińskich Karpatach, jest bardzo szeroki. Jest to przede wszystkim kwestia inwestycji i zrównoważonej polityki reklamowej.