Bovshiv

Bovshiv to wieś w powiecie halickim , w obwodzie iwanofrankowskim, położona 32 km na północ od Iwano-Frankowska, 11 km od centrum rejonu halickiego, a dokładniej na brzegu rzeki Hnyla Lypa, lewego dopływu Dniestru, u podnóża góry Kasova.

Bovshiv jest podzielony na części: Vyhyn, Horb, Dvoryshche, Kut 1 i Kut 2, Obolon, Pidhay, Pidstav, Seredivka. We wsi jest 20 ulic, 1400 mieszkańców, 570 podwórek. Typowe nazwiska mieszkańców to Bartkiv, Vilchyk, Kurdydyk, Kurliak, Martyniv, Murafa, Pauk, Tsymbalistyi, Shuvar.

Bowszów jest jedną z najstarszych osad w powiecie halickim. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1153 r. z kroniki Ipatiewa. W dokumencie z 8 marca 1402 r. zapisano, że właścicielka ziemska Agneta podarowała arcybiskupowi Jakowowi Strepie "swoją wieś - Mały Bowszów w powiecie halickim". We wsi nadal istnieje legenda o molo, która jest utożsamiana z kroniką "Bolszyj Prychal" i wskazuje na pochodzenie nazwy wsi Bovshiv. Zachował się tylko jej pierwszy człon "bolszij", który później przekształcił się w "Bolszew", następnie w "Bydszew", a na końcu w "Bydsziw".

W 1962 r., podczas budowy elektrowni cieplnej Bursztyn, podczas wykopalisk Larysa Krushelnytska odkryła ślady kultury lateńskiej (II i I w. p.n.e.) na lewym brzegu Hnyla Lypa w pobliżu Bovshiv, który najwyraźniej był zamieszkany przez plemiona dackie, które przybyły z terytorium współczesnej Rumunii. Archeolodzy zbadali teren o powierzchni 2700 m², gdzie znaleźli 8 ziemianek z glinianym piecem, 47 budynków gospodarczych i doły z 19 paleniskami, a także zebrali dużą kolekcję ceramiki formowanej i garncarskiej, fragmenty formowanych naczyń typowych dla kultury typu praskiego (VI-VII w.). Wśród unikalnych znalezisk znajduje się palczasta kość strzałkowa z brązu. Wśród znalezisk wyróżniała się ikona Zwiastowania (XI w.). Być może to właśnie ta starożytna rosyjska osada dała początek Browszewowi.

Osada kultury lipickiej (III-I w. n.e.), której przedstawiciele zajmowali się rolnictwem i hodowlą bydła, ma wielką wartość dla archeologii słowiańskiej.

We wsi znajduje się unikalny w Ukrainie kompleksowy pomnik przyrody o znaczeniu krajowym - Kasowa Góra, 65-hektarowy pomnik przyrody, który jest częścią Parku Przyrody Galicyjski Rezerwat Narodowy. Jest domem dla ponad 300 gatunków roślin, z których niektóre są unikalne - rośliny z późnego trzeciorzędu. Obszar chroniony Kasova Hora jest domem dla najpiękniejszej trawy piórkowej i długolistnej trawy piórkowej, wielu rzadkich endemicznych i reliktowych gatunków roślin (traganek duński, chaber tarnopolski, turzyca niska, jaskier cykorii Zapałowicza i inne rośliny). Wiele roślin znajduje się w Czerwonej Księdze Ukrainy.

Mieszkańcy Bovshivki zachowali wiele legend i tradycji o Kasowej Górze, owianych tajemnicą minionych wieków. Według jednej z nich książę Danyło Halicki przechowywał pieniądze, złoto i biżuterię w naturalnych skrytkach góry. Bliższa prawdy jest wersja, że bojar Bovshiv ukrył swój skarbiec w labiryntach jaskiń krasowych.

Jednak przejście do jaskini zostało zablokowane przez osuwisko, w wyniku czego biżuteria i pieniądze pozostały wewnątrz góry na zawsze, stąd jej nazwa - Kasova. Niektórzy badacze uważają, że starożytny rosyjski klasztor stał na płaskowyżu, który znajduje się na jednym z górskich zboczy. Od czasów starożytnych cały górzysty pas pomnika był usiany rzadkimi kamieniami z koronką cienkich żył zwanych alabastrem.

Jeden z właścicieli Burshtyn zauważył je w latach 30. XIX wieku i postanowił założyć przemysł alabastrowy. Wyroby alabastrowe były wytwarzane nie tylko przez kilku prywatnych rzemieślników, ale także przez lokalny warsztat należący do spółdzielni.

Do najpopularniejszych wyrobów alabastrowych należały świeczniki, popielniczki, wazony, kałamarze, puderniczki oraz rzeźby zwierząt, ryb i ptaków. Gotowe produkty były sprzedawane częściowo lokalnie, a także za granicą. Przedmioty z alabastru były szczególnie poszukiwane w połowie lat trzydziestych.

Wielu miejscowych sprzedawało i dostarczało surowce słynnym rzeźbiarzom. Rzemiosło to znacznie uszczupliło naturalne zasoby minerału. Podczas I wojny światowej Rosjanie wykopali okopy na Kasowej Górze, a jej powierzchnia została pokryta łuskami po kulach i pociskach w wyniku zaciętych walk. Ze szczytów Kasowej Góry roztaczają się wspaniałe widoki na Dniestr, dolinę Naddniestrza, Halicz, Biłszyce i zbiornik Bursztyn.

Wieś Bovshiv jest historyczną i patriotyczną wioską od czasów starożytnych i do dnia dzisiejszego. Jesienią 1939 r. wojska radzieckie przybyły na Podkarpacie z "misją wyzwoleńczą". Na polecenie nowego rządu ukraińskie stowarzyszenia i organizacje, z których wiele działało w Bowszowie, zostały zlikwidowane.

Każda rodzina jest częścią historii wsi i Ukrainy. W ten sposób w burzliwych latach walki z bolszewikami ponad 100 rodzin ucierpiało od moskiewsko-bolszewickiego okupanta. W latach 1942-1944 Bovshiv był okupowany przez nazistów. W ciągu trzech lat wojny 78 osób wywieziono na roboty przymusowe do Niemiec, a 35 podwórek spalono. 25 lipca 1944 r. wieś zajęły oddziały Armii Radzieckiej. Łącznie na frontach II wojny światowej zginęło 37 mieszkańców Bovshivki.

W latach powojennych w okolicznych lasach działały grupy zbrojne UPA. Mieszkańcy Bowsziw byli jednymi z pierwszych, którzy przeszli szkolenie wojskowe w Karpatach. Około stu miejscowych mieszkańców walczyło w szeregach armii powstańczej. Mieszkańcy Bowszowa stali się przywódcami oddziałów UPA. W latach 1946-1952 52 rodziny (169 osób) zostały deportowane na Syberię za przekonania nacjonalistyczne. W tych latach 90 mieszkańców wsi zginęło za wolność i niepodległość Ukrainy.

Bolszewicy palili domy, zabijali mieszkańców, niszczyli kulturę - ukraińskie kolejki - ale patriotyzm i miłość do Ukrainy sprawiły, że mieszkańcy Bovshivki byli niezłomni. Udało im się zachować tradycje, kulturę i niezłomnego ducha Ukraińców.

Wieś Bovshiv zaczęła się rozwijać w czasach niepodległej Ukrainy. Pod koniec 1989 r. w Bydoszczy założono Towarzystwo Języka Ukraińskiego im. Tarasa Szewczenki i Ukraiński Związek Kobiet, a w 1990 r. powstały oddziały Narodowego Związku Ukrainy i Ukraińskiej Partii Republikańskiej.

W 1992 r. mieszkańcy Bovshiv świętowali 840. rocznicę pierwszej pisemnej wzmianki o wsi. W tym samym czasie w miejscowej szkole założono muzeum historii Bovshiv, w którym znajdują się eksponaty z wykopalisk, wyroby z kamienia alabastrowego oraz pamiątki historyczne dotyczące wsi i jej mieszkańców.

Wieś jest w pełni zgazyfikowana, a w celu zapewnienia mieszkańcom wody zainstalowano system wodociągowy. Opracowano dokumentację sieci kanalizacyjnej.

Od 2006 roku funkcję sołtysa pełni Anna Ochkur. Dzięki swojej ciężkiej pracy przyczyniła się do wdrożenia skutecznych reform, które przyniosły znaczące rezultaty w rozwoju wsi Bovsheva. Pod jej kierownictwem rozwiązywane są istotne problemy społeczności.

Aby wyeliminować wysypiska śmieci w wiosce i zapobiec zanieczyszczeniom, zakupiono śmieciarkę, która obsługuje Bovshiv i okoliczne wioski w powiecie. Podjęto wiele działań w celu wyeliminowania szkodliwego wpływu wody w różnych częściach wioski. Wzdłuż ulic zainstalowano korytka odwadniające i chodniki. Ulice wsi zostały wyasfaltowane.

Odnowiono i zagospodarowano naturalne źródło, przy którym wybudowano kaplicę. Zamontowano pawilon przystanku autobusowego. We wsi utworzono dwa place zabaw dla dzieci, które służą ich rekreacji i rozwojowi. W Bovshiv znajduje się szkoła I-II stopnia z 115 uczniami.

W latach 2015-2016 przeprowadzono remont szkoły: zainstalowano wewnętrzne toalety, zakupiono nowe wyposażenie, ławki, przybory szkolne, sprzęt sportowy dla klas szkolnych, wyposażono salę komputerową ze stałym dostępem do Internetu, zakupiono stołówkę szkolną, w której zainstalowano naczynia, lodówki, nowe piece, ciepłą i zimną wodę oraz kanalizację. W szkole działa świetlica, a także kluby i sekcje. Sala gimnastyczna została odnowiona i wyposażona w najnowszy sprzęt do ćwiczeń i sprzęt sportowy. Na terenie szkoły znajduje się kaplica, w której proboszcz parafii UGCC, ojciec Leontiy Nastashynsky, organizuje cotygodniowe liturgie i rekolekcje dla uczniów. Wraz ze swoim kierownikiem duchowym dzieci modlą się za Ukrainę i za żołnierzy, którzy bronią naszego kraju na Wschodzie. Dla uczniów organizowane są wycieczki do różnych części Ukrainy na koszt lokalnego budżetu.

W Bovshivie znajduje się doskonała placówka edukacyjna dla dzieci "Soneczko" z 50 miejscami. W latach 2015-2017 placówka przeszła remont. Wymieniono dach, ocieplono ściany, wymieniono rury kanalizacyjne i wodociągowe, zakupiono meble, zabawki, naczynia i komputer. Wyposażono przestronne sale zabaw i przytulne sypialnie z wygodnymi łóżkami, a także salę sportową i salę gier, w której dzieci mają zajęcia i wakacje. Dzięki pomocy dyrekcji zakładu na przedszkolnym podwórku powstał plac zabaw.

W 2015 r. we wsi otwarto nową placówkę medyczną - przychodnię ogólną z salą gimnastyczną, gabinetem stomatologicznym i gabinetem badań dzieci, które są wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt stomatologiczny i urządzenia do fizykoterapii. Personel medyczny dysponuje kardiografem, elektroniczną wagą niemowlęcą, przewijakiem i wieloma innymi urządzeniami medycznymi.

Centrum rekreacji w Bovshivie to dom kultury, w którym odbywają się święta państwowe, obchody ważnych dat, imprezy i spotkania. Centrum kultury przeszło gruntowny remont. Wszystkie pomieszczenia w dwupiętrowym budynku są ogrzewane. Wymieniono okna i drzwi, zainstalowano ogrzewanie podłogowe w sali widowiskowej i tanecznej, zakupiono nowoczesne krzesła, kostiumy sceniczne, oświetlenie, nowe mikrofony i sprzęt muzyczny.

Przy BC działa grupa taneczno-choreograficzna Edelweiss pod kierownictwem profesjonalnej reżyserki Nadii Tuz, która w 2017 roku otrzymała tytuł "Wzorowy". Różne zestawy kostiumów zostały zakupione dla zespołu na koszt lokalnego budżetu. Grupa taneczna występuje na głównych scenach Ukrainy i Europy oraz bierze udział w różnych festiwalach.

Mieszkańcy wsi przywiązują dużą wagę do sportu. We wsi znajduje się boisko do siatkówki, plac zabaw ze sprzętem do ćwiczeń na świeżym powietrzu, ogrodzony stadion wiejski z trybunami dla widzów, dwupiętrowa szatnia dla drużyn piłkarskich wyposażona w prysznice, toaletę i taras dla kibiców.

W dniu 20 czerwca 2016 r. miało miejsce wydarzenie, na które czekała cała sportowa młodzież wioski - uroczyste otwarcie i poświęcenie mini boiska do piłki nożnej ze sztuczną trawą, na którym regularnie trenują uczniowie i młodzież z wioski. Piłka nożna zawsze była ulubionym sportem w Bovshovo od dziesięcioleci. Obecnie jest to Klub Piłkarski Kasova, który bierze udział w 2. lidze mistrzostw regionalnych i zdobywa nagrody. Drużyna jest częściowo wspierana przez lokalny budżet.

Dumą wioski jest Kościół Zstąpienia Ducha Świętego, który nawet podczas okupacji bolszewickiej zawsze funkcjonował dzięki mieszkańcom Bovshivki. Został zbudowany w 1885 r. na fundamentach starego kościoła. Jest drewniana, jednokopułowa, na planie krzyża. Poświęcony został podczas wizytacji kanonicznej w 1888 r. przez biskupa stanisławowskiego Juliana Pelesa, a po raz drugi odnowiony w 1906 r. i konsekrowany przez metropolitę A. Szeptyckiego.

W 1996 roku na koszt mieszkańców Bovshivki rozpoczęto budowę nowej cerkwi obok starej, która została konsekrowana w 2006 roku. Ikonostas ze starej cerkwi został odrestaurowany i przeniesiony do nowej. Od czasu do czasu dzwony starej cerkwi dzwonią na liturgię, ogłaszając dobre i złe wieści dla mieszkańców Bovshivki.

Na cmentarzu parafianie ustawili dwa drewniane jednoramienne krzyże z okazji 92. rocznicy powstania cerkwi Ducha Świętego (1977 r.) i 1000. rocznicy chrztu Pysi Kijowskiej (1988 r.). Kamienna tablica upamiętniająca zniesienie pańszczyzny na cmentarzu została wzniesiona w 1888 r. i odrestaurowana w 1990 r. Jest to jednoramienny krzyż łaciński wykonany z marmurowych wiórów.

W celu zachowania pamięci historycznej mieszkańcy wsi Bovshivka szanują wszystkie zabytki historii wsi. W 1987 r. w centrum wsi na dziedzińcu Domu Kultury wzniesiono pomnik poświęcony mieszkańcom wsi, którzy zginęli na frontach II wojny światowej, z 35 nazwiskami zmarłych wyrytymi na płycie.

W 1990 r. z inicjatywy NRU, najnowszych organizacji wiejskich i na koszt społeczności wzniesiono pomnik Tarasa Szewczenki. Został odnowiony i odrestaurowany w 2018 roku. Uporządkowano teren cmentarza wiejskiego, na którym spoczywają żołnierze UPA polegli w Bowszowie w walkach z okupantem niemieckim i bolszewickimi oddziałami NKWD w latach 1942-1952. 36 grobów ogrodzono betonowym obramowaniem i metalowym łańcuchem.

Na cmentarzu wiejskim odrestaurowano również mogiłę Ukraińskich Strzelców Siczowych, w której spoczywa trzech Strzelców Siczowych. W latach 1920-30 na miejscu mogiły stał krzyż wykonany z piaskowca. Po wkroczeniu bolszewików został zniszczony. W połowie lat 80. w zbiorowej mogile ponownie pochowano szczątki byłego strzelca siczowego Savki, pochodzącego z Bovsheva, który przez ostatnie lata życia mieszkał w Iwano-Frankowsku i tam zmarł. Na początku lat 90. mogiła została zagospodarowana poprzez budowę niskiego ziemnego kopca w kształcie ściętej piramidy i zainstalowanie krzyża łacińskiego wykonanego z marmurowych wiórów. Do krzyża przymocowano tablicę z napisem: "Bojownikom o wolność Ukrainy: Nawadnialiśmy naszą ojczystą ziemię krwią, oddaliśmy jej życie, abyście mogli ogrzać ją miłością i nieść miłość w przyszłość".

W centrum Bowszowa znajduje się symboliczny grób bojowników o wolność Ukrainy, wykopany w 1995 r., z jednoramiennym krzyżem z trójzębem i trzema stelami z wyrytymi nazwiskami mieszkańców wsi, którzy zginęli w walce o wolność Ukrainy (91 osób).

W 1923 r. na skrzyżowaniu trzech dróg, w pobliżu miejsca, gdzie kiedyś znajdowała się wiejska karczma, kobiety ze wsi wzniosły Krzyż Trzeźwości na znak walki z alkoholem. Mężczyzn przyprowadzano tutaj, aby wyrzekli się spożywania alkoholu. W 2012 r. nad krzyżem wybudowano kapliczkę i posadzono kwiaty.

Po wszystkich stronach wjazdu do wioski od dziesięcioleci stoją krzyże, jako strażnicy, błogosławiący mieszkańców wioski w ich szczęśliwej podróży, chroniąc pola przed żywiołami. Tablica upamiętniająca poległych pilotów została wzniesiona na brzegu rzeki Hnyla Lypa na terenie wsi Seredivka. Został on zainstalowany w miejscu katastrofy samolotu wojskowego MIG-29 UB, który rozbił się nad wioską podczas misji: "W tym miejscu 15 czerwca 1995 r. podczas wykonywania misji lotniczej zginęła załoga samolotu MIG-29 UB: major Kozlov Anatolii Hennadiiovych i kapitan Zakhozhyi Serhii Yevhenovych. W wiosce znajduje się również biblioteka wiejska i 7 punktów sprzedaży detalicznej, które zapewniają mieszkańcom wszystko, czego potrzebują. Dumą wsi są jej rdzenni mieszkańcy. Są oni częścią historii Ukrainy i wsi. Wśród nich są postacie historyczne, naukowcy, uczeni, lekarze i kompozytorzy.

W latach 1957-2002 działała Cukrownia Bovshiv, przetwarzająca setki ton buraków cukrowych, generująca duże zyski, zatrudniająca mieszkańców Bovshiv i okolicznych wsi. Z biegiem lat wyrosła nowa wieś pracowników cukrowni, Zadnistrianske, która została podporządkowana radzie wiejskiej Bovshivka.

W latach 1960-1968 zbudowano elektrownię jądrową Bursztyn, na budowę której przeznaczono 806 hektarów ziemi z Bowszowa. Burshtyn TPP jest największym podatnikiem w regionie galicyjskim. Jej zakłady i warsztaty zatrudniają ponad 200 osób.

Drugą organizacją we wsi jest Prywatna Agrofirma Bovshivska, która powstała na bazie byłego PGR Bovshivskyi. Bovshivska zajmuje się uprawą zbóż, hodowlą bydła mlecznego i trzody chlewnej. Gospodarstwo zatrudnia 30 mieszkańców wsi. Wielu mieszkańców Bovshivtsi pracuje w przedsiębiorstwach Iwano-Frankowska: Karpaty, Iwano-Frankowska Fabryka Cementu i Łupków oraz w prywatnych przedsiębiorstwach w obwodzie i regionie.

We wsi mieszka ponad 400 mieszkańców w wieku poniżej 40 lat. 200 mieszkańców ma mniej niż 18 lat.