Muzeum Historii Starożytnego Halicza (Komnaty Metropolitalne) w Kryłosie

Muzeum Historii Halicza, które niedawno obchodziło swoje 50-lecie, mieści się w Komnatach Metropolitalnych, zabytku architektury z początku XIX wieku, który był niegdyś letnią rezydencją metropolity Andrzeja Szeptyckiego. Jest to najstarsza instytucja muzealna w Haliczu, położona w samym sercu historycznego Kryłosu. Pomysł jego utworzenia należy do słynnego archeologa dr Jarosława Pasternaka i metropolity UGCC Andrzeja Szeptyckiego, który pod koniec życia wyraził pragnienie stworzenia rezerwatu muzealnego w pobliżu fundamentów kroniki XII-wiecznej katedry Wniebowzięcia NMP. Marzenie biskupa UGCC zostało spełnione w 1937 r. przez Jarosława Pasternaka. Najciekawsze i najbardziej oryginalne znaleziska z wykopalisk w Kryłosie zgromadził w kaplicy św. Bazylego, zabytku architektury z XV wieku. Było to pierwsze muzeum na wzgórzu Krylos.

Dziś znajdują się tu dwa muzea: muzeum historii starożytnego Halicza i muzeum kościoła. Chociaż na terenie Rezerwatu Narodowego Starożytnego Hal icza znajduje się wiele ważnych zabytków, które trzeba zobaczyć na własne oczy, zaleca się rozpoczęcie zwiedzania od tego miejsca. Ekspozycje obu muzeów w Komnatach Metropolitalnych pozwolą poznać tło historyczne wydarzeń, które miały tu miejsce wiele lat temu. Ekspozycja Muzeum Kryłosa prezentuje dziedzictwo historyczne i kulturowe starożytnego miasta, znaleziska archeologiczne i architektoniczne z przeszłości, które pokazują, że Halicz-Kryłos był niegdyś potężnym ośrodkiem państwowym i religijnym, stolicą potężnego państwa galicyjsko-wołyńskiego.

Historia

Komnaty Metropolity, w których obecnie działa Muzeum Historii Halicza, to zabytek architektury z XVIII wieku. Niegdyś był to dwupiętrowy pałac metropolitów galicyjskich. Niektórzy badacze uważają, że został zbudowany na miejscu pałacu książęcego z czasów Rusi Kijowskiej. Nie zostało to jeszcze udowodnione, ale archeolodzy odkryli fundament kamiennej kolumny na głębokości trzech metrów w pobliżu Komnat Metropolitalnych.

Co ciekawe, do budowy Komnat Metropolitalnych wykorzystano materiały z Klasztoru Świętego Proroka Eliasza, którego fundamenty można zobaczyć na obrzeżach Kryłosu (punktem orientacyjnym jest pomnik-symbol "Miecz i Ralo"), w pobliżu drogi łączącej miasta Halicz i Iwano-Frankowsk.

Muzeum Historii Starożytnego Halicza zostało założone w 1938 r. z inicjatywy metropolity Andrzeja Szeptyckiego, który pod koniec życia życzył sobie, aby takie muzeum-rezerwat powstało w pobliżu fundamentów kroniki Katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pomysł został wcielony w życie przez doktora archeologii Jarosława Pasternaka, który spędził wiele lat badając historię tego książęcego miasta. Początkowo znaleziska zebrane przez Jarosława Pasternaka podczas wykopalisk w osadzie Krylos były eksponowane w kaplicy św. Bazylego, zabytku architektury z XV wieku. Później kolekcja została przeniesiona do Komnat Metropolitalnych.

Ekspozycja Halickiego Muzeum Historycznego, którą można podzielić na dwa okresy - prehistoryczny i kronikarski - mieści się w siedmiu salach na pierwszym piętrze Komnat Metropolitalnych. W pierwszych dwóch salach zwiedzający zapoznają się z rzadkimi eksponatami z okresu przedkronikarskiego Halicza, tj. epoki kamienia i brązu: kultury Linear-Band, Trypillian, Corded, Komarivska, Lipetska i Cherniakhivska. Narzędzia (skrobaki, płyty, rębaki, noże, przekłuwacze, haki kościane, motyki rogowe) świadczą o działalności gospodarczej ludzi tamtych czasów.

W VI-III tysiącleciu p.n.e. region Karpat był domem dla kultury trypolskiej, która oprócz rolnictwa zajmowała się hodowlą bydła, łowiectwem i rybołówstwem. Trypolitańczycy znali również garncarstwo i tkactwo. Obróbka kamienia w kulturze trypolskiej osiągnęła najwyższy poziom. Wiadomo, że Trypolitańczycy byli blisko pisma. Pozostałości osad trypolskich na zachodniej granicy odkryto w Bovshiv, Viktoriv, Komariv, Krylos, Korostovychi i wsi Bilshivka w powiecie Halych. Muzeum prezentuje fragmenty zastawy stołowej znalezionej przez archeologów w Biłszycach. Wśród nich są kubki, miski, kuliste naczynia, opony i dzban.

Trzecia sala jest również pełna eksponatów. Znajdujące się tu znaleziska pokazują, że począwszy od pierwszych wieków nowej ery, terytorium Prykarpacia było zamieszkane przez plemiona wschodniosłowiańskie. Usticze mieszkali między południowym Bugiem a Dniestrem, a Tiwercy między Dniestrem a Prutem.

Pozostałości produkcji odlewniczej brązu z okresu Starej Rusi, znalezione przez archeologów, są szeroko reprezentowane w ekspozycji muzeum. Wśród eksponatów z epoki książęcej centralne miejsce zajmuje starożytna broń rosyjska. Szczególną uwagę zwiedzających przyciąga staroruski miecz nieznanego księcia z XII wieku, groty strzał, topory bojowe, sztylet, różne rodzaje włóczni, strzemiona końskie, strzały, krzyże enkolpionowe różnych typów itp.

W centrum piątej sali muzeum znajduje się skarb z Kryłosu: miedziana tarcza kościelna i srebrne bransolety, a także duża diorama Kryłosu (model starożytnego Halicza i jego okolic), która została wykonana przez pracowników Lwowskiego Instytutu Ukrzakhidproektrestavratsiya w 1988 roku.

Muzeum Historii Kościoła znajduje się na drugim piętrze Pałacu Metropolitalnego. Jest niewielkie, ale pełne cennych eksponatów, które opowiadają historię Metropolii Galicyjskiej i jej przywódców. Można tu zapoznać się z przykładami sztuki sakralnej, zobaczyć przedmioty kultu używane przez metropolitów podczas nabożeństw.

Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny była sanktuarium na Wzgórzu Kryłos. Jej detale architektoniczne z freskami, kapitele z dekoracjami, rzeźbione kamienie i antropomorficzna maska, które są obecnie wystawiane w muzeum, świadczą o wysokim rozwoju galicyjskiej szkoły architektonicznej z czasów Jarosława Osmomysła. Ściany kościoła zdobiły kafle przedstawiające gryfy, smoki i pawie. W katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny otwarto skryptorium (warsztat kopiowania ksiąg), w którym w 1144 r. spisano Ewangelię Galicyjską. Kopia tej Ewangelii znajduje się obecnie w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie. Style pisma, pieczęcie i ryciny wskazują na wysoki poziom rozwoju piśmiennictwa w książęcej Galicji.

Insygnia heraldyczne na dnach naczyń, trójkątne i prostokątne kafle z wielu kościołów halickich wzbogacają ekspozycję innej sali muzeum.

W dawnych komnatach metropolitalnych na drugim piętrze znajduje się ekspozycja przyszłego i jedynego muzeum historii kościoła w Galicji. Znajdują się tu rzadkie eksponaty związane z kultem kościelnym, które zostały podarowane muzeum przez osoby prywatne oraz proboszcza parafii w Kryłosie, księdza Jarosława Żołoba. Ekspozycja rozpoczyna się galerią portretów metropolitów i kardynałów Metropolii Galicyjskiej, która została założona w 1807 roku we Lwowie. W tym czasie rozpoczęto budowę Pałacu Metropolitalnego. Podczas wykopalisk w pobliżu letniej rezydencji metropolitów galicyjskich lwowscy archeolodzy znaleźli fragment krzyża z ciekawym ornamentem, a wewnątrz - inicjały pierwszego biskupa Kosmy (Kuźmy), który rządził w Haliczu za panowania Jarosława Osmomysła.

Bardzo ciekawe eksponaty i ikony podarował muzeum kolekcjoner ze Śniatynia Bohdan Chovhan. Wśród nich jest medal-wisior "Matka Boska z Jezusem" z XIX wieku, fragmenty ikonostasu, drewniana patera z XVIII wieku, a także trzy ikony Jezusa Chrystusa i ikona Matki Boskiej Hodegetrii.

Biskup Kołomyi i Czerniowiec Mykola Simkaylo podarował przyszłemu muzeum historii cerkwi ikony świętych Wołodymyra Wielkiego, Barbary i Paraskewii namalowane na tablicy oraz ikonę św. Wśród darów biskupa znajdują się drewniany kiwot i krzyż z krucyfiksem z XVII wieku, a także rzeczy osobiste zmarłego biskupa Pavlo Vasylyka: phelon, mitra, czapka, kostur, drewniany krzyż i fotografie.

Wśród eksponatów muzeum znajduje się Ewangelia Lwowska, która została wydrukowana przez bractwo starowierców w 1670 roku. Ten drukowany unikat jest w dobrym stanie. Zachowały się wszystkie strony, a także tłoczenia na okładce. Wiele eksponatów zostało podarowanych muzeum przez o. Światosława Kijaka. Są to rzeczy należące do zmarłego ojca Romana Kijaka i reprezentują okres, kiedy UGCC działał w podziemiu. Wśród nich znajduje się umywalka, dwa talerze i łyżeczka do Komunii Świętej, pudełko na prezenty, medalik Najświętszej Maryi Panny i wiele innych.

Wiele przedmiotów zostało podarowanych przez o. Oleha Kaskiva. Należą do nich książki z biblioteki Andrzeja Szeptyckiego, dwie ikony Wszechmogącego z 1882 roku. Ponadto ikony Narodzenia Chrystusa, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Hodegetrii, a także fragmenty ikon Sześciu Apostołów z ikonostasu kościoła we wsi Mezhyhirtsi (XVIII wiek). Ale chyba największym rarytasem przyszłego muzeum historii cerkwi jest laska metropolity Andreja Szeptyckiego, której niegdyś używali biskupi Pawło Wasyluk i Sofron Mudryj oraz szaty arcybiskupa większego UGCC Lubomyra Husara.

Wizytę w Muzeum Historii Halicza warto połączyć ze zwiedzaniem Galicyjskiej Mogiły, fundamentów Katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Studni Książęcej, kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Złotego Potoku. Wszystkie te miejsca znajdują się w niewielkiej odległości od siebie.

Do Muzeum Historii Halicza, znajdującego się na terenie Starożytnego Halickiego Rezerwatu Narodowego w Kryłosie, można dojechać samochodem, jadąc autostradą H09 z Halicza lub Iwano-Frankowska. Można również skorzystać z transportu publicznego. Z Iwano-Frankowska (22 km): autobusami "Iwano-Frankowsk - Halicz", które zatrzymują się w pobliżu Seminarium Duchownego w centrum regionu, przy ulicy Harbarskiej. Z dworca autobusowego nr 2 przy ulicy Pasichna (w pobliżu szlabanu) można dojechać autobusem wahadłowym "Iwano-Frankiwsk - Bursztyn" lub autobusami do Lwowa lub Rohatyna. Z dworca kolejowego w Iwano-Frankowsku (autobusy zatrzymują się między dworcem kolejowym a autobusowym) można dojechać minibusem do Rohatyna.

Z Halicza do Kryłosu (odległość 7 km) można dojechać jednym z autobusów zatrzymujących się w pobliżu Domu Ludowego w centrum miasta. Należy pamiętać, że przystanek autobusowy w Kryłosie znajduje się przy głównej drodze (dolny Kryłos). Będziesz musiał przejść około 1,5 kilometra do wzgórza Krylos, gdzie znajdują się wszystkie zabytki. Do Krylos nie ma połączenia kolejowego.

Godziny otwarcia: od 9:00 do 18:00 codziennie.