Horodenka

Obecnie Horodenka jest ośrodkiem rejonowym w obwodzie iwanofrankowskim , zamieszkałym przez około 10 000 osób. W mieście działa wiele przedsiębiorstw przemysłowych, w tym cukrownia, fabryka sera i fabryka konserw. Terytorium współczesnej Horodenki stało się częścią państwa kijowskiego pod koniec X wieku. Opowieść o minionych latach wspomina, że w 993 r. książę Wołodymyr Wielki pomaszerował przeciwko Białym Chorwatom, którzy zamieszkiwali część dzisiejszej Galicji. Ziemie te zostały ufortyfikowane palisadami i chatami z bali, które nazywano "ohorod". Uważa się, że nazwa miasta pochodzi właśnie od tego słowa - ogorod.

Pierwsza pisemna wzmianka o Horodence pochodzi z 1195 roku. Wtedy była to osada rolników i rzemieślników. W 1491 r. car Mołdawii, Stefan III Wielki, spalił Horodenkę, Śniatyń i Kołomyję. W XV wieku, według niektórych przekazów, zbudowano tu zamek - średniowieczną fortyfikację, zamek graniczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W tym czasie przygraniczna osada targowa Horodenka nie miała jeszcze statusu miasta. W XV-XVI wieku Pokucie było terytorium spornym między Polską a Księstwem Mołdawskim, a w XVI-XVII wieku było przedmiotem niszczycielskich ataków Turków i Tatarów, więc twierdza Horodenka była w pewnym stopniu strategiczna. W 1648 r. zamek został zniszczony przez buntowników Semena Wysoczana i nigdy nie został odbudowany.

Od XVII wieku w mieście osiedlali się Ormianie, którzy przez ponad sto lat utrzymywali cały lokalny handel. O wpływach i zamożności społeczności ormiańskiej świadczy budowa dużego kościoła ormiańskiego w 1706 r., najstarszego zachowanego zabytku w mieście. Dziedziniec kościoła otoczony był wysokim murem z piękną bramą, ale nie przeszkodziło to rabusiom w splądrowaniu go doszczętnie w 1779 roku. W czasach sowieckich kościół był wykorzystywany jako magazyn.

Społeczność żydowska również odcisnęła znaczące piętno na historii i kulturze Horodenki. Pojawili się tu już w XVI wieku. W 1743 r. Mykoła Potocki nadał społeczności żydowskiej przywileje w handlu i rzemiośle oraz przydzielił ziemię pod budowę synagogi i kirkutu. Na początku XX w. ludność żydowska stanowiła jedną trzecią mieszkańców miasta. Żydzi zajmowali około połowy miejsc w administracji miejskiej. Podczas Holokaustu społeczność żydowska została całkowicie zniszczona. Według ukraińskiego spisu ludności z 2001 r. w Horodence nie mieszkają Żydzi. Z nazwą miasta związane są żydowskie nazwiska Orodenker i Horodenchyk. Wśród zabytków żydowskich zachowała się Wielka Synagoga i część kirkutu.

Ważną rolę w rozwoju miasta odegrał Mykoła Wasyl Potocki. Planował założyć tu nową rezydencję, w której wybudował kościół z klasztorem Teatynów, cerkiew greckokatolicką i most.

Architekt Bernard Meretyn zaprojektował kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, a jego zewnętrzną część ozdobił Iwan Pinzel, słynny rzeźbiarz z połowy XVIII wieku. Kościół został zbudowany w latach 1745-1769, a ostatnia przebudowa miała miejsce w latach dwudziestych XX wieku. W czasach sowieckich na terenie zabytku mieściła się szkoła zawodowa dla operatorów maszyn, podczas której starożytny ołtarz został pocięty na drewno opałowe i spalony. Zachowała się tylko jedna rzeźba. W samym kościele swoje obrzędy odprawiają dwie parafie: katolicy w środkowej części i grekokatolicy w prawym skrzydle.

Kościół znajduje się niedaleko centrum Horodenki. Oprócz kościoła w skład kompleksu klasztornego wchodzi również budynek cel klasztornych.

Znajduje się tu również kolumna z figurą Najświętszej Maryi Panny, zabytek sztuki monumentalnej z XVIII wieku.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny również został zaprojektowany przez Bernarda Meretina i zbudowany w 1763 r. dla greckokatolickiej społeczności miasta na koszt magnata Mykoły-Wasyla Potockiego. Według legendy, opartej na jednej z wersji pieśni ludowej "Pieśń o Bondarywnie", kościół został zbudowany jako znak pokuty magnata za zabójstwo Bondarywny, dziewczyny z sąsiedniej wsi Czerniatyn. W kościele znajduje się ikona Najświętszej Maryi Panny, która od czasu do czasu jest cudownie błogosławiona.

Obok kościoła, tuż przy placu zabaw, znajduje się niezrozumiały miniaturowy zamek. Miejscowi powiedzieli nam, że jest to model, mniejsza kopia jakiejś starożytnej fortyfikacji.

Wracając do historycznych budynków Horodenki, warto również wspomnieć o kościele św. Mikołaja, zbudowanym w 1879 roku kosztem samych parafian. Budynki zbudowane na koszt magnata wyglądają bardziej okazale. Kościół został niedawno odrestaurowany, więc można go pomylić z nowym budynkiem.

Ciekawostki o Horodence

• Horodenka, a raczej jej pierwowzór Karrodinon, jest zaznaczony na mapie Ptolemeusza. Sugeruje to, że miasto jest znacznie starsze (około 200-300 lat) niż pierwsza oficjalna wzmianka. Mianowicie w 1195 r.
• Słynny artysta Ioan Pinsel miał swój udział w lokalnej architekturze. Rzeźbiarz ozdobił niegdyś kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Budynek, zaprojektowany przez Bernarda Meretina, został zbudowany w latach 1745-1769.
• Kościół ormiański jest najstarszym budynkiem w mieście. Został zbudowany w 1706 roku. Dziś jest to opuszczony budynek, który z roku na rok coraz bardziej niszczeje.
• Znajduje się tu również mały cud religijny. Mianowicie wspomniany już kościół Niepokalanego Poczęcia. Faktem jest, że w kościele znajdują się jednocześnie dwie parafie: pośrodku znajduje się terytorium katolików, a po prawej stronie terytorium grekokatolików.
• W połowie XVIII wieku Mikołaj Bazyli Potocki wybrał miasto na swoją rezydencję. Aby wzmocnić swoją pozycję i pokazać bogactwo, magnat jeździł po ulicach pozłacaną karetą ciągniętą przez niedźwiedzie. Nie tylko nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów, ale sprawiło, że został znienawidzony przez wszystkich mieszkańców.
• Kościół Niepokalanego Poczęcia stał się najbardziej ambitnym dziełem Pinsela. Same rzeźby ołtarzowe miały ponad trzy metry wysokości. Wspaniałość na tym się nie kończy. Na przykład od wewnątrz Pinzel udekorował kościół prawie trzystoma anielskimi głowami, nie biorąc pod uwagę innych rzeźb i detali!
• Kościół w miejscu grzechu. Tak miejscowi nazywają kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. A wszystko dlatego, że według legendy Potocki kazał zbudować budynek sakralny w miejscu, w którym zabił dziewczynę Bondariwnę. Jest nawet o tym piosenka.
• Jeden z najstarszych wiaduktów w Ukrainie dosłownie kryje się w krzakach. Jest to trzyprzęsłowy most nad potokiem Jamhoriw. Wiadomo tylko, że został zbudowany za panowania Potockiego. Mniej więcej w latach 1745-69.
• Były czasy, kiedy Ormianie i Żydzi stanowili ponad 60% mieszkańców miasta. Masowemu osadnictwu sprzyjało nadanie 13 lutego 1668 r. prawa magdeburskiego.
• Pierwsza pocztówka (widokówka) miasta pojawiła się w 1896 roku. Według różnych źródeł jej pochodzenie: Cesarstwo Austriackie, Holandia lub Belgia.
• Dziś w mieście pracuje nieznany artysta. Jednym z jego wybitnych dzieł jest obraz Najświętszej Maryi Panny wyrzeźbiony w pniu drzewa. Ikona znajduje się w pobliżu kościoła ormiańskiego.
• Horodenka jest jedynym miastem w całym obwodzie iwanofrankowskim, w którym znajduje się rzeźba Pinsela. Jest to figura Matki Boskiej w kościele Niepokalanego Poczęcia.
• Mini-Horodenka. Jest to duży trzypiętrowy budynek, model miasta, otoczony dużą fosą. To cudo można zobaczyć w parku niedaleko przystanku autobusowego.
• "Stolica Potockich". Słynny ród nie tylko miał tu swoją rezydencję, ale też uczynił z miasta swoją stolicę. Nieoficjalny status do dziś potwierdzają herby rodu, które widnieją na niemal każdym domu.
• Pierwsze osady na terenie naszego miasta pojawiły się w okresie paleolitu (400 000 - 200 000 lat p.n.e.). W 1923 roku archeolog i historyk Yurii Polianskyi znalazł na obrzeżach miasta naczynia, ubrania i przedmioty gospodarstwa domowego, które potwierdzają to stwierdzenie.